|
. Webmaster: Zdzisław Bziukiewicz tel. 0607-676356
Dalsze rozpowszechnianie materiałów opublikowanych w www.kurpie.com.pl jest zabronione bez zgody właściciela. Podstawa prawna: art. 25 ust. 1 pkt 1 b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Copyright kurpie.com.pl / Zdzisław Bziukiewicz 2007 |
|
Pamiętnik Historyczny Płocki – W. Hipolit Gawarecki 1830 r. |
|
Miasto Ostrołęka nad rzeką Narwią, stolica Powiatu Ostrołęckiego, kiedy iest założone z pewnością twierdzić nie można; przywileie iego oryginalne w czasie pożaru miasta w d. 9.Lutego 1817. wydarzonego łupem płomieni stały się, z akt tylko pozostałych w archiwum mieyskiem, a szczególniey z lustracyi Starostwa Ostrołęckiego na gruncie Ostrołęki w dniu 17 Lipca 1789 sporządzoney, okazuią się ślady nadań miastu temu służących; wypis tychże z dopiero cytowaney lustracyi przytacza się: „Miasto Ostrołęka, osiadłe iest w Xięstwie Mazowieckiem, ziemi zaś Łomżyńskiey, i iest Powiatowe w którem, sądzą się juryzdykcye Ziemska i Grodzka; przy tem mieście z strony zachodniey płynie rzeka, Narew zwana, spławna, przez nią iest most drewniany, na palach stoiący dosyć długi, którego teraz obywatele miasta prawie dwie części porządnie nowo wybudowali, w trzeciey zaś części leszcze stary, Środkiem tego mostu iest zrobione pole dla przechodu statkom i drzewa, i w tym mieyscu.gdy statki płyną, osobliwie w górę zbieraią most dla wygodniejszego przechodu. Miasto to grunta ma piaszczyste, i podług dawnieyszych lustracyi powinno posiadać włók 60. Co do praw swoich, złożyło miasto przywileie, pierwszy przez Jana Xięcia Mazowieckiego, pomnaźaiąc swobody i wolności miasta Ostrołęki, nadanie mocy zopełnęy i władzy mieszczanom sądzenia spraw wielkich i małych, mianowicie o kradzież, zabóystwo, zapalenie, skaleczenie członków, gwałty, cudzołoztwo, miary i inne wszelkiego rodzaiu występki, podług przewinienia przestępców w granicach miasta wykraczaiących, iak prawo Chełmińskie oryginalne we wszystkich punktach i warunkach wymaga karania; także pozwolenie pobudowania postrzygalni, i z niey na potrzeby miasta odbierania dochodu zawierający w Warszawie w Piątek po święcie Nawiedzenia N. Panny Maryi 1427 r, dany, a przez Nayiaśnieyszego Zygmunta Augusta Króla Polskiego w Poniedziałek przed świętem trzech Królów 1557 roku potwierdzony. Drugi, N. Zygmunta III w Warszawie d.15 Marca 1597 r. datowany konfirmuiący dekret kommissynny za reskryptem N. Zygmunta Augusta między mieszczanami Ostrołęckiemi, a Mikołaiem Wiłgą Starostą Ostrołęckim, z obu stron wyniesiony, mocą którego dekretu mieszczanom drwa suche, bez szkody w lasach brać dozwolono. Wolność służenia przy dworze i bawienia się łowiectwem mieszczanom zachowano, od znoszenia iednak ciężarów mieyskich z domów ich i gruntów pochodzących nie uwolniono. Także tvmże mieszczanom, iż czterech mężów z pomiędzy siebie do urzędu Burmistrzostwa wybrać, i Staroście podać maią, prawo warowano, z których iednego Burmistrzem Starosta podpisać i ustanowić powinien, zwyczay w tym dawny ostrzeżono. Nakoniec N. Krółowey Bony między temiż mieszczanami Ostrołęckiemi, i Mikołaiem Wiłgą Starostą Ostrołęckim, w Warszawie w Poniedziałek po S. S. Doroty r. 1552 wypadły, którym rzeczono, aby mieszczanie Ostrołęccy, gdy są mieszczanami, nie wieśniakami, niebyli używani do robót chłopskich, od Starosty z listami chodzić, siana i innych rzeczy dostarczać, albo do dworu odwozić nie powinni, znowu Starosta ażeby piwa od mieszczan nie wymagała kury należące od mieszczan w przyzwoitym czasie w dzień S. Marcina odbierał, drwa suche byleby nie wyrobione na barci, do opału ścinać dozwalał karę zwaną bykowe. Burmistrzom do odbierania odstąpiła wreszcie względem owsa gaiowego, którego po korcu iednym od domu wystawić się maiącego, do dworu oddawać nakazano. Drugi dekret kommissarski między Ianem Bagińskim młynarzem z Omulwi, i mieszczanami Ostrołęckiemi r. 1553 w Ostrołęce nastąpiony, którym mieszczanie do naprawy i utrzymywania grobli do młyna na rzece Omulwi będącego należącey, obowiązani. Te dekreta nayprzód przez N. Zygmunta Augusta, w Poniedziałek po Nowym roku 15575 potym przez N. Stefana, d. 4 Marca 1578 roku, daley przez N. Zygmunta III. dnia 15 Marca 1597 r., zaś przez N. Augusta III. d. 16 Stycznia 1745, a przez N. Stanisława Augusta d. 4 Sierpnia 1766 r. potwierdzone. Ostrołęka iest dziś mieyscem odbywania Seymiku Szlacheckiego Powiatu Ostrołęckiego , niemniey Zgromadzenia gminnego Powiatów Ostrołęckiego i Przasnyskiego, iurisdykeyi Sądu Pokoiu, Kommissarza w Obwód Ostrołęcki Delegowanego, Kassy powiatowey i pocztowcy stacyi; odległe iest od Warszawy mil 15, a od Płocka mil 20.
Około roku 1564, było tu domów 300, wielu rzemieślników i 7 młynów królewskich. W roku 1829, liczy domów 210, między temi 28 murowanych. Ludność iego w tymże roku wynosi: Chrześcian . . . . …….2,359. Żydów ……….. . ……..524. W ogóle ma dusz …...2,883.
Rzemieślników w r. b. ma następuiących: Bednarzów - 2, Blacharz - 1, Chmielarz - 1, Chyrurg - 1, Cieśli - 2, Cyrulik - 1, Farbiarzów 2, Gorzelników - 3, Garncarzów - 6, Garbarzy - 4, Introligator - 1, Kramarzy - 15, Karczmarzów - 3, Kominiarz - 1, Kowalów - 3, Krawców - 16, Kapeluszników – 2, Kołodzieiów - 2, Muzykant - 1, Młynarzów – 3, Mydlarz - 1, Mularzów - 2, Piekarzów - 24, Piwowarów - 3, Powroźnik - 1, Rybaków - 2, Oleiarzów - 4, Tkaczów - 27, Tokarzy - 3, Traczów - 2, Rzeźników - 17, Rymarzów - 3, Szynkarzów - 18, Szwaczek - 5, Solnjków - 13, Sukienników - 3, Szklarz - 1, Slusarzów - 2, Strycharzów - 3, Szewców -17, Stolarzy - 4, Traczów - 2, Waciarz -1, Zegarmistrz - 1, Zdun - 1.
Ma to miasto przychodu rocznie złotych 10,893 gr, 17 (w r. 1828 tyle przychodu było).
Zabespieczone iest wraz z przedmieściami w Towarzystwie ogniowem w summie Złł. 513,050. Do miasta Ostrołęki należy dziesięć domów murowanych fabrycznych, blisko o dwie wiorsty od miasta, za rzeką Narwią położonych, budowle te otrzymały nazwisko Nowego Miasta. Dway sukiennicy tu mieszkaiący, a trzeci w samey Ostrołęce wyrabiaią sukno ordynaryjne, a mianowicie w zeszłym roku 1828 wyrobili sukna łokci 1383, koców 20 i bai łokci 32. Należy także do tego miasta siedm przedmieść za Narwią leżących, zwanych Antonie, Białobiel, Gnaty, Łazy, Siemnocha, Zabrodzie i Łęg miejski. Przedmieścia te, z samych domów drewnianych złożone, na ćwierć mili, pół mili, i na milę od miasta są odległe, liczą w r.b. domów 158, mieszkańców zaś: Chrześcian….. 1125. Żydów…….…….38. w ogóle dusz….1163.
Pod względem praw swoich, używaią ich wspólnie z miastem Ostrołęką, podlegaią iednemu Urzędowi Municypalnemu, i niektóre ciężary i powinności razem z miastem wykonywałą.
W latach 1810 i 1817 pożary zniszczyły to miasto, lecz śiady tey klęski są iuż zatarte, w tych czasach zostało ozdobione nowo - wybudowanym domem Rządowym, na przyjęcie w czasie przeiazdu Nayiaś: Familii Panuiącey przeznaczonym, mieszczą się w nim na dole Władze Administracyjne, Obwodowe, iako to Bióro Kommissarza i Kassa; Ratuszem z wieżą czworoboczną, którą na wierzchu zakończa gałerya, zaięty iest na lokal Sądu Pokoiu, i Urzędu Municypalnego, Domem pocztowym i domem na więzienie detencyjne przeznaczonym. Pierwsze trzy domy stoią w rynku miasta. Jest tu także magazyn solny.
Ma Ostrołęka dwa kościoły murowane, z tych pierwszy: Famy, czyli parafiialny, pod tytułem Nawiedzenia N. Maryi Panny, i S. Mikołaia Biskupa, założony pierwiastkowo w r. 1399 przez Jana Xięcia Mazowieckiego i Ruskiego, z drzewa był zbudowany, i włóką gruntu uposażony, poźniey w r. 1426 pięcia morgami obdarzony. Następnie w r. 1641 pobożnością niektórych parafiian, a szczególniey nakładem X. J. Zaydlicza, ówczasowego Proboszcza, i oyca lego Jakoba Zaydlicza do połowy, w części zwaney Presbiterium został wymurowany, potem, zaś w r. 1710 i następnych, za staraniem X. Mateusza Niskiego, Kanonika Pułtuskiego, Dziekana Łomżyńskiego, w drugiey części, chór większy zwanej, dokonczony został. Za czasów posiadania Probostwa, przez X. Stanisława Zacharkiewicza w, r. 1754 kaplica do tegoż kościoła od strony północnej wraz z zakrystyą domurowano, i cały kościół, kosztem tegoż Proboszcza był przyozdobiony. Kościół ten liczy Proboszczów 2S rachując z istniejącym, ma nadany fundusz w gruntach, i łąkach. W aktach tego kościoła znayduie się następne wspomnienie historycznej:
„Ostrołęka; Anno Domini Miilesimo octingentesimo septimo, die 16 Februarii oecubuit in conflictu cum Rossianis, Magnificus Fridericus Campana, Generalis exercitus Gallici, sepultus est decima septima ejusdem in ecclesia Parogjchiali OsLrolencensi, praemissa funerali devótione: Hodie fuit conflictus exercitus Gallici cum Rossianis, in utrague parte fluminis Narviae.”
Drugi z Klasztorem XX. Bernardynów. Erekcya tego kościoła, za dozwoleniem Jana Gembickiego Biskupa, Płockiego, nastąpiła w Warszawie d. 16 Stycznia 1665 r. przez Tomasza Gocłowskiego Sędziego ziemi Nurskiey, który na zakupionych placach, wystawić kazał swoim nakładem kościół, i klasztor. XX. Bernardynów. Kościół ten zbudowany iest w kształcie krzyża, przed wniyściem do niego poprzedza go Smętarz czworoboczny którego trzy ściany składaią murowane korytarze, wsparte na słupach, czwartę zaś ścianę stanowi facyata samego kościoła.{w szczcycie iey iest wyobrażenie zegara, po bokach stoią dwie figury N. Panny Maryi i S. Józefa, na wierzchu kościoła, znayduie się kopuła blachą pokryta, z banią i krzyżem. Całe sklepienie wewnętrzne kościoła okryte iest malowaniami na murze, wystawiaiącemi historyą życia S. Antoniego z Padwy, pod którego tytułem kościół ten istnieie. Obadwa te kościoły nagrobków ani osobliwości niemałą; iedynie w kościele XX Bernardynów znayduią się dwa portrety na płótnie malowane, pierwszy Tomasza Gocłowskiego, Sędziego ziemi Nurskiey w nataralney wielkości, drugi Antoniego Bukowskiego który do upięknięnia tego kościoła znacznie przyłożył się.
Kościoły opisane, są w dobrym stanie.
Grunta tuteysze są piaszczystej i mniey urodzajne, iezior iest cztery zwanych; Otok, Burawe, Samożętne, i Kółko przy łące Motłochu.
Poniżey miasta wpada rzeka Omule płynąca od Pruss do Narwi, a biegiem swoim puszczę Ostrołęcką przerzynająca. Odbywa się w tem mieście ośm iarmarków rocznie w poniedziałki następuiące, iako to: po S. Agnieszce, po S. Walentym, po S. Józefie, po znalezieniu S. Krzyża, po nawiedzeniu N, Panny Maryi, po Podwyższeniu S. Krzyża, po Wszystkich Świętych, i po S. Mikołaiu. Nadto odbywa się targ w każdą środę. Na Narwi iest w mieysce przewozu dogodny most na palach, iako na trakcie głównym Petersburgskim; opiera on się, na dwóch znacznych kępach na rzece Narwi będących i przez to od częstego zepsucia iest zabezpieczony.
Prócz wymienionych iuż Fabrykantów i rzemieślników znayduie się w 0strołęce czterech burztyniarzów, lecz wyroby ich nie są posunięte do wysokiej klassy, z czasem doskonalszemi bydź mogą. Istnieie tu szkółka, i pensya dla płci źeńskiey, iest apteka, dwie akuszerek, i Lekarz Obwodowy, niemniey ieden duchowny żydowski. Szczęśliwe miasta tego, położenie nad znacznieyszą rzeką spławną, otoczone w bliskości iesiorami rybnemi dla taniości, do handlu i rękodzielczyni go zdatnym, i iuż od lat kilku zinacznie się podnosi.
W pamiętney woynie 1807 roku zaszła pod tem miastem potyczka między woyskami Francuzkiem a Rossyiskiem. Tu także w r. 1705, za Augusta II, iak powiada Massuet Woiewodzina Chełmska, nazwiska iej niemianuie dziejopis, zgromadziła około 6000 strzelców wieśniaków z okolic Kurpiami zwanych, z temi odpierała różne oddziały Szwedów i 300 zatarassowanych na cmentarzu wspomnieni kurpie, szturmem zdobyli. |
|
OPIS OSTROŁĘKI Lustracja 1789 nadania, pocz. XIX w. |
|
|
|
Muzeum Kurpiowskie w Wachu Mój kawałek ziemi w TVP Warszawa i Info TVP |
|
Laura Bziukiewicz w TVP1 - Dzień dobry w sobotę - Wielkanoc |
|
Laura Bziukiewicz w TVP2 - Pytanie na śniadanie - Kolczyki frywolitkowe |
|
„Koronka frywolitka, Laura Bziukiewicz” - Związek Kurpiów |
|
„Laura Bziukiewicz, Biesiada kurpiowska” - Związek Kurpiów |
|
U BURSZTYNA - Moda na Mazowsze |